نفس در قفس

به گزارش خبرگزاری ایسنا، شهلا اعزازی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در سمینار ازدواج کودک که توسط جمعیت امداد دانشجویی امام علی در دانشگاه علم و صنعت تهران برگزار شد، افزود: “این در حالیست که در طول زمان تعداد ازدواج کودکان در حال افزایش است به طوری که سال گذشته نسبت به سال قبل‌تر، آمار ازدواج کودکان در ایران ۱۰هزار نفر بیشتر شده و به مراتب طلاق در سن ۱۰ تا ۱۸ سالگی در کشور بیشتر شده است”.

وی با اشاره به جایگاه کودک همسری در روزگار امروز اظهار کرد: “مورخان مدعی هستند دنیا تا شروع مدرنیته برای کودکان مانند زندان بود اما با شروع مدرنیته  فهمیدند که کودکان تفاوت‌هایی با بزرگسالان دارند بنابراین قوانین منع کار کودک و منع از تحصیل کودک در جوامع مدرن وضع شد این در حالی است که در پیش از مدرنیته کودکانی که به دنیا می‌آمدند به نوعی نتیجه خواست یا ناخواسته روابط جنسی پدر و مادرشان بودند و چنانچه به خاطر آلودگی و مسائل دیگر نمی‌مردند، در زمان بزرگسالی به عنوان برده از آنها استفاده می‌شد. در جامعه‌ای که تحرک اجتماعی خیلی کم بود، وقتی نوزدی به دنیا می‌آمد صبر می‌کردند ببینند که  وی اصلا زنده می‌ماند یا نه و پس از آن کودک به عنوان یک ابزار استفاده می‌شد”.

وی در ادامه عنوان کرد: “در ایران برای رشد کودکان، دارای وزارت‌خانه‌های آموزش و پرورش و وزارت بهداشت هستیم زیرا کودکان  در جامعه‌ای که مدام در حال تغییر است زندگی می‌کنند و دولت‌ها مسئول آنان هستند”.

اعزازی ادامه داد:‌ “با وجود اینکه کودک تا ۱۸ سالگی نمی‌تواند به لحاظ حقوقی قراردادی را امضاء کند و حتی گواهی‌نامه رانندگی اخذ کند اما می‌بینیم خانواده‌ها در مسائل شخصی کودکان خود از جمله ازدواج، تحصیل، کار، مسافرت و غیره… حتی پس از ۱۸ سالگی هم نظارت دارند به طوری که وقتی دختر در هر سنی تصمیم به ازداوج می‌گیرد اجازه پدر برای وی واجب است تا جایی که حتی دختر ۳۰ ساله و دختر زیر ۱۸ سال در این مورد در مقابل قانونی یکی هستند وبرای ازدواج نیاز به اجازه پدر دارند و در صورت موافقت پدرشان می‌توانند به عقد دیگری در بیایند”.

اعزازی ادامه داد: “یکی از ابعاد ازدواج کودک، افزایش تعداد طلاق است به طوری که می‌توان حدس زد علت ازدواج کودکان ناآگاهی والدین و فرهنگ بوده و حتی در بعضی از مناطق عدم دسترسی آموزشی به عبارتی فقر فرهنگی در افزایش تعداد این ازدواجها موثر است؛ اینکه چرا خانواده ها دچار فقر فرهنگی هستند و چطور دچار معضل ازدواج کودک می‌شوند؟ سوالاتی است که مسئولان باید پاسخ دهند”.

وی ادامه داد: “تغییرات هورمونی پس از ازدواج باعث تغییرات رفتاری در کودک می‌شود. به این ترتیب وی در سن کم به اجبار مادر شده  و این در حالی است که این سوال مطرح می‌شود که چطور می‌شود که دختر بچه‌ای که خود نیاز به تربیت دارد برای فرزندی دیگر مادری کند؟”.

مدیر بخش مطالعات زنان انجمن جامعه شناسی ایران ضمن تاکید بر اینکه برای فقر باید مقابله با فقر صورت بگیرد و کودک یک وسیله ابزاری نیست اظهار کرد: “اگر دولت مسئولیت کودک را بر عهده گرفته است چرا باید کودک قربانی بی‌مسولیتی جامعه شود؟ این در حالی است که اقدام خانواده و تربیت برای کودکان مسئله‌ای آزار دهنده‌ای است. باید از خود بپرسیم که چگونه «یک کودک همسر» می تواند به حفظ و بقای نسل یک جامعه کمک کند؟ زیرا این فرد نه تنها یاری دهنده نیست بلکه در چنین شرایطی آسیب‌زننده نیز هست”.

وی گفت: “در ازدواج کودک، کودک قربانی شده و دچار ضربه وخطر می‌شود و بهتر است بگوییم که کودکان قربانی بی‌توجهی جامعه، مسئولان و خانواه هایشان هستند”.

اعزازی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به لزوم حمایت کودکان در تمامی عرصه ها گفت: “آموزش های عمومی از طریق صدا و سیما و ارائه الگوهای رفتاری والدین با کودک همچنین ترسیم ویژگی های روانی کودکان و توجه به اوقات فراقت کودکان از جمله مسائلی است که می تواند در کاهش آسیب های دوران کودکی مثل ازدواج کودکان در سنین پایین کمک کند”.

وی با اشاره به مسئولیت دولت ها در قبال خانواده ها تاکید کرد: “در بسیاری از کشورها، دولت به مسائل داخل خانواده مثل تعداد فرزندان هم دخالت دارد. این در حالی است که ازدواج دختران و پسران در سنین پایین در ایران بدون هیچ نظارتی از سوی دولت انجام می‌شود”.

وی ادامه داد: “در حال حاضر ۴۳ هزار ازدواج دختربچه های ۱۰ تا ۱۵ ساله در کشور داریم که از این تعداد ۲۰۰۰ دختربچه و پسربچه از همسر خود جداشده یا بیوه شده اند”.

این جامعه‌شناس افزود: “مسئله ازدواج در سنین پایین به همان اندازه که برای دختران آسیب دارد، برای پسران هم مشکل آفرین است اما مشکلات جسمانی و اجتماعی برای ازدواج دختران در سنین پایین بیشتر است”.

وی تاکید کرد: “در ازدواج کودکان، نقش همسری، مادری و اجتماعی همزمان برای کودک تعریف می شود و شرایط به گونه ای است که با یک معاینه ساده جسمانی، بلوغ جنسی دختر تائید و مجوز قانونی ازدواج داده می شود”.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: “در جامعه ایران نوعی رفتار دوگانه دیده می شود که اساس آن برخورد جنسیتی و طبقاتی است زیرا طبقاتی از جامعه از مواهب اجتماعی محروم هستند و در کنار آن عدالت جنسیتی در بسیاری موارد دیده نمی شود”.