یک گام دیگر تا حذف قطعی زنان از بازار کار ایران
29-اکتبر-2014
گروه خبری: زنان - کارگران و اصناف -
سایت نفس در قفس: علی رغم روند روز افزون کاهش حضور زنان در بازار کار ایران، همچنان ارائهٔ طرح‌هایی با رویکرد حذفی و بازدارنده نسبت به حضور زنان در عرصه کار، در قوه قانونگذاری حامیانی دارد.
به گزارش ایلنا، طی ۹ سال گذشته کاهش ۲۱ درصدی حضور زنان شاغل زنگ خطر را برای بازار کار ایران نسبت به حذف قطعی نیمی از جمعیت از چرخه تولید به صدا دراورده است. یک ماه پیش بود که در مجلس شورای اسلامی طرحی اعلام وصول شد که فعالان کارگری را در خصوص حذف تدریجی زنان از بازار کار ایران بیش از پیش نگران کرد. طبق یکی از بندهای این طرح که با عنوان «طرح صیانت از عفاف و حجاب» در دستور کار مجلس قرار گرفته استٰ اشتغال زنان در واحدهای صنفی منوط به رعایت حرمت زنان و پرهیز از اختلاط با مردان خواهد بود و عین حال در صورت نیاز به کار شبانه زنان، کارفرما‌ها نیازمند دریافت مجوز از اداره اماکن نیروی انتظامی هستند.
سیاستگذاری حذفی به جای سیاست‌های حمایتی
سیاست تفکیک جنسیتی مدتهاست که طرح‌ها و مصوبات مختلفی چون دور کاری، کاهش ساعت کاری زنان، افزایش مرخصی زایمان و… را دنبال می‌کند. علی رغم هشدار فعالان اجتماعی و کارگری نسبت به تبعات اجرایی شدن چنین طرح‌هایی کماکان جریانی در قوهٔ قانون گذاری در صدد است تا با اعمال محدودیت‌هایی با توجیه صیانت از کیان خانواده و سیاست‌های افزایش جمعیت زنان را به حاشیه براند. موافقان طرح که اتفاقا گروهی از آنان نمایندگان زن مجلس هستند معتقدند اختلاط زنان در محیط کار به بی‌ثباتی نهاد خانواده و افزایش بی‌بندوباری‌های اجتماعی می‌انجامد. سیاستی که برخی جامعه‌شناسان از آن به عنوان «مثله کردن سیستماتیک فضای زیست زنان» یا «گتوسازی» یاد می‌کنند.
عموما گتو به عنوان ابزار کنترلی مطرح می‌شود که چهار عنصر برچسب، ممانعت از حضور جمعیت در فضاهای عمومی و حوزه‌های کاری شهر، حبس و در خودپیچیدگی نهادی را در بر می‌گیرد. جامعه‌شناسان و فعالین حقوق زنان معتقدند در سیاست گذاری‌های اجتماعی ایجاد گتو با دو هدف انجام می‌گیرد: منافع مادی برای گروه بزرگ‌تر و حداقل تماس گروه با افراد دیگر.
برهم خوردن مناسبات کاری
گسترش فضای اردوگاهی برای زنان یک بار در حوزهٔ اموزش و بار دیگر در حوزهٔ کار سبب می‌شود تا مناسبات اجتماعی در فضای عمومی برهم خورده و زنان به حاشیه رانده شوند. «فرشید یزدانی» پژوهشگر سیاستگذاری‌های اجتماعی در اینباره می‌گوید: طرح چنین مباحثی، در واقع از طریق حذف زنان از بازار کار و به حاشیه راندن انان مناسبات اجتماعی را برهم می‌زند. اجرایی شدن این طرح تبعات جبران ناپذیری دارد که از ان جمله می‌توان به هرچه بیشتر زنانه شدن فقر و استثمار و سوء استفاده گسترده از زنان در محیط‌های کارگری بیانجامد. اساسا این طرح و به خصوص این ماده به جای اینکه به صیانت از عفاف و حجاب بیانجامد ضد ان عمل می‌کند. به این ترتیب که با طرح مواردی چون دریافت مجوز برای کار شبانه زنان به ایجاد مناسبات پنهان میان زنان کارگر و کارفرمایان می‌انجامد. در حال حاضر هم زنان به دلیل شرایط تبعیض آمیز کاری به دلایل متعدد در موضع ضعف قرار دارند. بنابراین تصویب چنین طرح‌هایی شرایط انان را به مراتب بد‌تر از گذشته خواهد کرد. وی در توضیح این عملکرد معکوس می‌گوید «وضع چنین مقرراتی با این عنوان که کارفرمایان واحدهای صنفی باید برای حضور زنان در ساعات نامتعارف مجوز دریافت کنند، موجب می‌شود تا بسیاری از مراکز و کارگاه‌ها به صورت مخفیانه از کارگران زن استفاده کنند و این امر تبعات جبران ناپذیری به همراه دارد. روابط کاری مرسوم و متعارف که فرهنگ غالب جامعه آن را پذیرفته حذف می‌شود و مناسبات و روابط پنهان جایگزین ان می‌شود.»
از طرفی برخی از زنان به خاطر نیازمالی مجبور به کار در شرایط سخت هستند و از طرف دیگر به خاطر وضع قوانین سخت گیرانه برای کارفرما و از دست ندادن نوقعیت کاری خود ممکن است مجبور شوند امتیازات بیشتری بدهند. و همه می‌دانیم در جامعه مردسالار ما این امتیازات شامل چه چیزهایی ست. تجربه نشان داده، مجلسی‌ها در تصویب و اجرایی شدن چنین طرح‌هایی مصر هستند و عزم جدی در مجلس برای تصویب این گونه طرح‌ها وجود دارد. در این میان باید به قدرت چانه زنی دولت و نهادهای مدنی و فعالان کارگری امید بست تا با آسیب‌شناسی ابلاغ چنین طرح‌هایی، مجلس را نسبت به مضرات تصویب آن آگاه کنند.