آن هشتاد زندانی سیاسی آزاد شدند یا نشدند؟
6-اکتبر-2013
گروه خبری:
محسنی اژه ای، دادستان کل کشور در مصاحبه ای گفته است که ۸۰ نفر از زندانیان سیاسی( البته به گفته ی او امنیتی و فتنه ۸۸) مورد عفو قرار گرفته‌اند.با فاصله ای کوتاه، بسیاری از رسانه های پوزیسیون و اپوزیسیون به پوشش گسترده این خبر دست زدند.برخی از رسانه های حرفه ای تر از جمله تلویزیون‌های ماهواره ای خبری خارج از کشور حتی بر اساس این خبر تحلیل‌های متعددی را مبنی بر گشایش فضا و آزادی گسترده زندانیان سیاسی پس از روی کار آمدن رییس جمهوری جدید، حسن روحانی مطرح کردند.خیلی‌های در شبکه های اجتماعی ابراز شادمانی گسترده ای کردند و نوشتند آب زنید راه را، که امشب تعداد زیادی از زندانیان آزاد می شوند.کسانی نوشتند همه زندانیان سیاسی رجایی شهر آزاد خواهند شد.کسانی نوشتند همه زندانیان اوین و …
خلاصه اینکه: صفحه های فیس بوک و برخی از وب سایت ها آکنده از انواع گمانه زنی ها و شایعه ها شد.
یک- چند روز پیش از آن نیز آزادی دوازده نفر از زندانیان سیاسی موجب ایجاد چنین جوی شد و حجم شادی برای آزادی دوازده زندانی سیاسی در فضای شبکه های اجتماعی بقدری زیاد بود که بسیاری از رسانه های بین‌المللی و سازمان‌های بین‌المللی آن را نشانه باز شدن فضا در ایران گرفتند و کم نبودند کسانی که نوشتند و گفتند که بسیاری از زندانیان سیاسی آزاد شدند و این از دستاوردهای دولت روحانی است.و کمتر رسانه ای به این موضوع اشاره کرد که ما در ایران ۱۰۰۰ زندانی سیاسی داریم و ۱۲ نفر بخش کوچکی از زندانیان سیاسی را دربرمی گیرد.از این دوازده نفر تعدادی در ماه‌های پایانی و حتی روزهای پایانی دوران محکومیت خود به سر می بردند.
دو- سال گذشته که هنوز محمود احمدی نژاد رییس جمهور بود به مناسبت عید فطر، هشتاد و هفت نفر از زندانیان سیاسی مورد عفو رهبری قرار گرفتند.از مجموع این افراد، ۶۰ تا ۷۰ نفرشان به طور کلی آزاد شدند و برخی مورد کاهش حکم قرار گرفتند.اسامی افراد عفو شده، با فاصله اندکی در وب سایت‌های مختلف از جمله سایت کلمه و جرس منتشر شد و همچنان نیز قابل دسترس است.آن موقع به درستی بسیاری از رسانه ها نوشتند که هنوز بسیاری از زندانیان سیاسی در زندان اند…و کسی آزادی هشتاد و چند زندانی سیاسی را(که اسامی شان هم مشخص بود)نشانه گشایش فضا نگرفت.
سه – مقایسه رویداد مربوط به آزادی زندانیان سیاسی در عید فطر سال ۹۱ با عید فطر سال ۹۲، نشان از کاهش شدید آزادی‌های امسال نسبت به عید فطر سال گذشته می‌دهد .علاوه براین امسال هیچ زندانی سیاسی در روز عید یا قبل از آن آزاد نشد، در حالی که در سال پیش و سالهای پیش از آن، یکی -دو روز مانده به عید تعدادی از زندانیان سیاسی از زندان آزاد می شدند.امسال عفوهای مربوط به عید فطر با تاخیری نزدیک به دو ماه اعلام شد که ظاهراً عبارت از همان ۱۲ نفری است که در هفته پایانی شهریور امسال آزاد شدند.
حتی اگر هشتاد نفر هم آزاد شوند، نسبت به سال گذشته پیشرفت خاصی در این زمینه حاصل نشده است
چهار- به نظرم کمتر کسی مصاحبه محسنی اژه ای را دقیق مطالعه کرد.در این مورد از مردم عادی و حتی فعالان غیر روزنامه نگار انتظاری نمی‌رود.اما از روزنامه نگاران و رسانه‌ها این انتظار می رود که وقتی تیتر می زنند به گفته محسنی اژه ای ۸۰ زندانی سیاسی آزاد می شوند، دست کم مصاحبه را دقیق خوانده باشند.گرچه مصاحبه ابهام زیادی دارد اما تقریبا او هیچ کجا نگفته که هشتاد نفر آزاد می شوند. خلاصه گفته هایش چنین است :در روزهای اخیر ۸۰ نفر عفو شده اند، برخی حبس شان بخشیده شده، برخی اصلا مجازات حبس نداشته اند و جریمه نقدی شان بخشیده شده و برخی هم کاهش حکم گرفته‌اند.
بنابراین محسنی اژه ای هم نگفته بود که هشتاد نفر آزاد شده یا می شوند که گروهی از رسانه‌ها با آب و تاب فراوان خبر از آزادی هشتاد نفر دادند.اگر خبرنگاران با دقت این مصاحبه را خوانده بودند، به طور طبیعی باید به دنبال پاسخ این سوال می رفتند که چند نفر از این هشتاد نفر حبسشان بخشیده شده و به طور کامل آزاد شده‌اند؟از خبرنگاران حاضر در جلسه مطبوعاتی نیز انتظار می‌رفت که برای شفاف شدن موضوع از محسنی اژه ای سوال های دقیق‌تری بپرسند، از جمله اینکه چند نفر از این هشتاد نفر کاملاً آزاد شده یا می‌شوند؟ وقتی می‌گویید در روزهای اخیر مشمول عفو شده‌اند آیا این عفو در روزهای قبل اجرا شده یا قرار است در روزهای آینده اجرا شود؟و مهم تر از همه، پرسش در باره اسامی آزادشدگان بود.
نمی‌دانم آیا هیچ کدام از روزنامه نگارانی که با ذوق و شوق خبر آزادی ۸۰ نفر را دادند، در روزهای بعد از انتشار خبر شان، در جستجوی اسامی آزاد شده ها برآمده اند یا نه؟آیا شایسته نبود که از مراجع موثق قضایی در این خصوص سؤال و برای اطلاع مخاطبان منتشر می کردند.
پنج- برداشت من از مصاحبه محسنی اژه ای این است که به احتمال زیاد منظورش از لیست عفو هشتادنفره همان دوازده نفری بودند که هفته قبلش آزاد شده بودند و هیچ بعید نیست که بقیه همچنان که خود نیز گفته مشمول بخشش جریمه نقدی و یا کاهش حکم شده باشند.اما حتی تا این لحظه اسامی آن ۶۸ نفر دیگر نامشخص است.یعنی ما نمی دانیم که چه کسانی مورد بخشش جریمه نقدی و یا تقلیل حکم قرار گرفته اند و تا زمانی که این فهرست مشخص نشود، عفو هشتاد نفر می تواند مورد تردید قرار بگیرد.
شش -کسانی از مصاحبه دادستان کل کشور این نتیجه را گرفته‌اند که هشتاد نفر وعده داده شد در عید غدیر آزاد خواهند شد.محسنی اژه ای در هیچ کجای مصاحبه چنین چیزی را نگفته است.بلکه تنها در پاسخ به این سؤال که آیا برنامه‌ای مجدد برای آزادی زندانیان امنیتی دارید یا خیر، گفته است: بدون شک هم به صورت معیاری و هم به صورت غیر معیاری برنامه داریم و به مناسبت‌های مختلف در طول سال همچون عید قربان، عید غدیر و ۲۲ بهمن، آزادی زندانیان را خواهیم داشت.
توجه کنیم که او در پاسخ به سؤالی در باره آزادی مجدد زندانیان این پاسخ را داده است.بنابراین عفو هشتاد نفر یک موضوع جداگانه بوده که باید تاکنون تحقق یافته باشد و ارتباطی به عید غدیر ندارد. او اکنون از برنامه های مجدد سخن گفته است .
در سالهای اخیر، معمولا به مناسبت های مختلف و اعیاد مذهبی تعدادی از زندانیان عادی و سیاسی مورد عفو قرار گرفته اند و اتفاق تازه ای نیست.
هفت- ای کاش روزنامه نگاران و رسانه‌ها با دقت بیشتری مسوولیت حرفه ای و اخلاقی خود را انجام بدهند. آیا کسانی که به راحتی نوشتند هشتاد زندانی سیاسی آزاد می‌شوند، می دانند چند خانواده را آن شب امیدوار و بعد ناامید و مأیوس کردند؟می‌دانند چند نفر از همسران زندانیان سیاسی و یا فرزندانشان آن شب تا صبح خیره بر در خانه های خود ماندند تا شاید عزیزانشان از راه برسند؟آیا می دانند با بزرگنمایی چنین اخباری این تصور را برای افکار عمومی به وجود آورده‌اند که بسیاری از زندانیان سیاسی آزاد شده‌اند و این می‌تواند حساسیت آن‌ها را نسبت به موضوع زندانیان سیاسی کم کند؟آیا می‌دانند که برخی از زندانیان سیاسی از انتشار اخبار غیرواقعی در این خصوص رنجیده‌اند؟
و از همه مهم تر آیا می دانند که حق ندارند صحت و دقت خبر را قربانی سرعت و یا ذوق زدگی خود کنند؟
ژیلا بنی‌یعقوب